🔷مقاله روانشناسی🔷
معنی انطباق پذیری یعنی چه؟
رفتار انطباقی چیست؟
ویژگی افراد انطباق پذیر کدام است؟
شاید شما هم تاکنون با مفهوم انطباق پذیری روبرو شده باشید! از آن‌جايي كه زندگي همراه است با چالش‌ها و مشكلات و اتفاقات گوناگون، کنار آمدن با فشارهاي زندگی و کسب مهارت‌هاي فردي و اجتماعی، بخشي از واقعيت مهم زندگی انسان است. واقعيتي غير قابل انكار كه انسان هميشه با آن روبرو بوده است. تغییر همیشه در زندگي ما رخ داده و خواهد داد. هر چند ما انسان‌ها به دنبال اين هستيم تا هميشه شرايط و وضعيت خود را ثابت نگه داريم و در آرامش خود باقي بمانيم.
پس اينجاست كه اگر مي‌خواهيم اين چالش‌ها، تغييرات و اتفاقات زندگي آرامش ما را از بين نرود و با وجود آن‌ها بتوانيم اهدافمان را دنبال كنيم، نياز است كه با روش سالمي با آن‌ها روبرو بشويم. يعني با “مهارت انطباق پذیری!” كه اين مهارت كمك خواهد كرد تا با تغييرات زندگي راحت‌تر كنار بياييم و بتوانيم به مسير خود ادامه دهيم. براي آشنايي با اين مفهوم تا پایان این مقاله با ما همراه باشيد.
معني انطباق پذیری چيست؟
انطباق‌پذيري يا سازگاري (Adaptability) یک مهارت نرم است و به این معنی است که شما به راحتی با شرایط در حال تغییر سازگار می‌شوید. یک فرد سازگار می‌تواند با اولویت‌ها، پروژه‌ها، مشتریان، تکنولوژی، شرايط سخت و … خودش را تطبيق دهد. هر چقدر با محیط کار یا فعالیت اجتماعی و فردی خود صمیمی‌تر باشید، سازگاری شما با محیط اطرافتان بیشتر می‌شود. البته این به معناي اين نیست که با داشتن مهارت انطباق پذیری، هیچ‌وقت شرایط سخت شما را دلسرد یا ناامید نمی‌کند؛ ناامیدی و دلسرد شدن بخشی از کار و فعالیت فردی و اجتماعی و اصلاً بخشي از زندگي‌ست، اما سازگاری با محیط اطرافتان به شما می‌آموزد که زودتر از وضعیت ناامیدی و بی‌تحرکی خارج شوید و بتوانید معجزه خلق کنید.
اگر به سرعت یاد می‌گیرید، سازگار هستید. امتحان کردن چیزهای جدید را دوست دارید در واقع شما ويژگي‌هايي از افراد انطباق‌پذير را داريد. با اين مهارت، احتمال موفقيت شما بيشتر خواهد بود؛ چرا كه افراد موفق هم دائما در حال به چالش کشیدن توانمندی‌های خود هستند.
رفتار انطباقي يعني چه؟
رفتـار انطباقی بـه معنـاي قدرت کنار آمدن با دیگران و ارتباط برقرار کردن با آن‌ها، یعنی کنار آمدن در مـذاکرات، درگیـري ها، اشـتباهات و همچنین کنار آمدن با موقعیت‌هاي جدید و سایر موقعيت‌هاست. رفتارهاي انطباقی را مجموعـه مهـارت‌هایی مي‌دانند که افراد را خودکفا و از لحاظ اجتماعی لایق و شایسته بار می‌آورد. بنابراین، الگوهاي رايج در رفتار انطباقی بر شایستگی عملكردهاي فردي در امـور روزانه تأکید دارد که توسط انتظارات و معیارهاي موجـود در محیط فرد تعیین می‌شـوند. هرچند اين عملكردها براساس عوامل محيطي، اجتماعي و … امكان تغيير دارند.
از طرفی، پرورش رفتار انطباقی باعث برقراري ارتباط بهتر فرد بـا محیط اطراف خـود و مقابلـه بــا شـرایط استرس‌زا می‌شود. تعداد زيادي از تعاریف رفتار انطباقي آن را با واژه‌هايي مثل رشد اجتماعی، گنجـایش و ظرفیـت سازگاري، لیاقـت و سـازگاري اجتماعي مترادف مي‌دانند. پژوهشگر اين عرصه، ادگـار دال مهارت‌هاي انطباقی را شامل اين مهارت‌ها مي‌داند:
مهارت‌هاي ادراکی: خواندن و نوشـتن، مـدیریت پـول و زمـان، خودرهبري یا خودهدایتی.
مهارت‌هاي اجتماعی: روابط بـین فردي، مسئولیت‌پذیري و پاسخگویی، احترام بـه خود و عزت نفس، زودباوري، سـادگی، پیـروي از قـوانین، اجتناب از قربانی شدن.
مهارت‌هاي عملی: مهـارت‌هاي خودیاري و فعالیت‌هاي شخصی در زندگی روزانه مثل غذا خوردن، پوشیدن و جا‌به‌جا شدن، انجام فعالیـت‌هاي سودمند در زنـدگی روزانـه مثـل اسـتفاده از تلفـن، استفاده از وسایل حمل و نقل عمـومی، اسـتفاده درسـت از داروها، انجام فعالیت‌هاي خانه‌داري و مهارت‌هاي کاري و حرفه‌اي.
8 ويژگي افراد انطباق‌پذير
مجموعه‌ای از ویژگی‌ها در شکل‌گیری مهارت انطباق پذیری نقش دارند. تحقیقات نشان داده، که افراد سازگار و انطباق‌پذیر مهارت حل مسأله دارند و به جای تمرکز روي نگرانی‌ها و شرایط غیرقابل کنترل بر آنچه که می‌توانند انجام دهند، متمرکز می‌شوند. افراد انطباق‌پذير تفکر خلاقانه دارند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های افراد سازگار توانایی مدیریت هیجانات منفی است. مدیریت هیجانات منفی لزوماً به این معنا نیست که افراد سازگار و انطباق‌پذیر هیچ وقت خسته، غمگین یا ناامید نمی‌شوند. این احساسات كاملاً طبيعي هستند و بخشی از ماهیت انسانی ماست، اما افراد سازگار و انطباق‌پذیر می‌توانند به خوبی این هیجانات را مدیریت کرده و خود را آرام کنند.
یکی دیگر از ویژگی‌های افراد سازگار و انطباق‌پذیر توانایی حل تعارض و مذاکره است. وقتی اسم مهارت سازگاری و انطباق‌پذیری را می‌شنویم، ممکن است این سوء تفاهم برایمان ایجاد شود که سازگاری به معنای پذیرش منفعلانه است و افراد سازگار هیچ‌وقت هیچ اعتراضی نمی‌کنند. این تصور همیشه درست نیست. افراد سازگار به خوبی می‌دانند که تعارض و اختلاف نظر بخش جدانشدني از روابط انسانی است؛ بنابراین تعارضات آن‌ها را آشفته نمی‌کند بلکه سعی می‌کنند تا با استفاده از مهارت حل تعارض و مذاکره روابط خود را بهبود ببخشند و به اهداف خود برسند.
بهبود مهارت انطباق پذیری با داشتن نگرش مثبت نسبت به تغییرات امکان پذیر است. اگر بپذیرید که تغییرات بخش اجتناب‌ناپذیر زندگی است و هر تغییری در دل سختی‌هایی که دارد، می‌تواند فرصتی برای رشد و شکوفایی استعدادهای شما نیز باشد، راحت‌تر با تغییرات ناگهانی کنار می‌آیید. یک راهکار مناسب ديگر می‌تواند این باشد که پس از مواجهه با تغییرات ناگهانی فهرستی از نگرانی‌ها، مزایا و معایب شرایط جدید بنويسيد. در رابطه با نگرانی‌ها و معایب این موضوع از روش حل مسأله استفاده کنید. فهرستی از کارهایی که به ذهنتان می‌رسد را لیست کنید و ببینید با توجه به شرایط موجود چه کاری می‌توانید انجام دهید.
اگر بخواهيم به صورت تيتروار به ويژگي‌هاي اين افراد علاوه بر آن‌هايي كه بالا گفته شد، اشاره كنيم، عبارتند از:
توانايي تغيير الگوهاي فكري و نگرش‌ها با شرايط جديد.
داشتن خلاقيت و نوآوري و پيدا كردن راه حل‌هاي خلاقانه براي حل مشكلات
مديريت احساساتي مثل استرس، خشم و … . حفظ آرامش در مواجهه با اتفاقات ناخوشايند و ناگهاني.
داشتن توانايي برنامه‌ريزي و پيش‌بيني آينده و قدرت روبرويي با آن.
داشتن نگرش مثبت و اميدوارانه به زندگي و روبرو شدن با چالش‌هاي آن.
انعطاف‌پذيري در زندگی فردی
به طور کلی انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند و حتی در زندگی فردی هم نیازمند تعامل با محیط پیرامون خود هستند. محیط اطراف ما به طور اجتناب‌ناپذیری در حال تغییر است. بنابراین در زندگی فردی هم با چالش‌هایی رو به رو خواهیم بود. ممکن است به دلیل بیماری، اتفاقات ناگوار و یا شکست در بعضي زمینه‌ها، زندگی‌مان دست‌خوش تغییر و تحولات شود. شايد جالب باشد بدانيد حتی تغییرات مثبتي همچون ازدواج، به دنيا آوردن فرزند، شغل جدید و … هم در عین جذابیت‌های خاص خودش، اضطراب‌هایی نیز به همراه دارد. به همین دلیل در زندگی فردی هم به مهارت سازگاری و انطباق‌پذیری نیاز داریم. این مهارت به ما کمک می‌کند تا در بحران‌ها تاب‌آوری داشته باشیم و بتوانیم آسیب‌های روحی خود را به موقع ترمیم کنیم و با توجه به شرایط جدید عملکرد مناسبی داشته باشیم.
سخن پایانی
بايد بگوييم كه خوشبختانه مهارت سازگاری و انعطاف‌پذیری قابل یادگیری است و به راحتی می‌توانیم این مهارت را در خود ارتقا دهیم. اولین قدم برای بهبود مهارت سازگاری مسلط شدن به خود و مدیریت احساساتی همچون خشم، غم و اضطراب است. اگر بتوانید احساسات منفی خود را به درستی مديريت كنيد، توانایی بهتری برای تصمیم‌گیری و تفکر خلاقانه پيدا خواهيد كرد. در اينجا بايد به ارتباط مستقيم افزايش هوش هيجاني با افزايش انطباق پذیری اشاره كرد.
با پرورش هوش هيجاني، قوه تشخيص خود را تقويت كرده و در مواجهه با شرايط جديد و سخت و دشوار دچار هيجانات و احساساتي كه بالاتر گفتيم نخواهيم شد، بنابراين انطباق بيشتري با شرايط خواهيم داشت.
در این وبلاگ مطالب مهم مشاوره‌ی تحصیلی، اخبار و اطلاعیه‌های کنکور سراسری، درباره‌ی بنیاد علمی و آموزشی شفیعی و استاد علیرضا شفیعی، مقالات تربیتی_تحصیلی_انگیزشی و روانشناسی، دل‌نوشته‌های مربوط به دانش‌آموزان بنیاد علمی و آموزشی شفیعی و کتاب‌های ارزنده معرفی و ارائه خواهد شد.