هواداران استاد علیرضا شفیعی

🔷مقاله روانشناسی🔷

آیا تا به حال به ترس‌های عجیب و پنهانی خود فکر کرده‌اید؟ منظورم ترس از سوسک و گربه و ارتفاع و موارد این چنینی نیست! برای مثال تا به حال به ترس از موفقیت توجه کرده‌اید؟ به نظرتان چقدر درگیر این ترس هستید؟ اصلا ترس‌های این چنینی از کجا می‌آیند؟ اضطراب‌های درونی ما در طول زمان تبدیل به ترس‌هایمان می‌شوند. ترس از طرد شدن، ترس از شکست، ترس از صحبت کردن در جمع، ترس از صمیمیت و… ریشه همه این‌ها، اضطراب‌های درونی ما انسان‌ها است. در این مقاله قرار است معنا و مفهوم ترس از موفقیت را به طور کامل بررسی کنیم؛ آن وقت به شکل بهتر و عمیق‌تری متوجه این موضوع خواهید شد.

ترس از موفقیت چیست؟

ترس از موفقیت یک مانع بزرگ برای تلاش آدم‌ها در جهت دستیابی به اهدافشان است. آدم‌ها ارزش‌ها و اهداف خود را مشخص کرده و برای دستیابی به آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند؛ اما درست زمانی که همه چیز جدی می‌شود، دست از حرکت کردن می‌کشند. چرا؟ چون ترس از موفقیت گریبان آن‌ها را می‌گیرد. البته اشتباه نکنید؛ افراد از خودِ موفقیت نمی‌ترسند، بلکه از تغییرات و عواقبی که به دنبال آن می‌آید ترس دارند. از جایگاه جدیدی که ممکن است نصیبشان شود واهمه داشته و اغلب فکر می‌کنند که موفقیت با میزان زیادی درد و رنج همراه خواهد بود.

بخشی از تغییرات مهمی که در زمان اوج موفقیت یک فرد ممکن است برای او ایجاد شود عبارت‌اند از:

موفقیت باعث می‌شود تا توجه افراد زیادی را جلب خود کنید؛ اما افراد درونگرا یا خجالتی از اینکه در مرکز توجه باشند معذب شده و از این میزان دیده شدن می‌ترسند.

گاهی اوقات موفقیت باعث می‌شود تا هم‌سن و سالان و هم‌رده‌های خود را از دست بدهید.

گاهی اوقات موفقیت واقعی ممکن است با چیزی که در ذهنتان دارید متفاوت باشد؛ فکر کردن به همین موضوع نیز خود باعث ایجاد ترس می‌شود.

بعضی وقت‌ها موفق شدن باعث سوء برداشت دیگران شده، طوری که ممکن است فکر کنند شما مغرور شده‌اید.

موفقیت ممکن است باعث تغییرات نامطلوبی در رفتار افراد شود.

نشانه‌های ترس از موفقیت

حالا بیایید چند مورد از نشانه‌های ترس از موفقیت را با یکدیگر بررسی کنیم. آن وقت شاید درک بهتری از این مفهوم پیدا کنید.

مدام به این فکر می‌کنید که اگر بعد از موفقیت نتوانید توقعات دیگران را برآورده کنید، چه می‌شود.

از اینکه در کانون توجه باشید ترسیده و مدام برای آن پیش‌بینی می‌کنید.

درباره مسئولیت‌های جدیدی که بعد از موفقیت به شما واگذار خواهد شد، احساس نگرانی می‌کنید.

دائم نگران این هستید که از پس حجم کاری بعد از موفقیت برنیایید.

دائم به سراغ اهداف کوچک و ابتدایی می‌روید که چالش برانگیز نیستند.

برای انجام کارهای مهم تعلل کرده و مدام آن‌ها را به تعویق می‌اندازید.

درگیر کمالگرایی منفی شده و برای انجام امور مختلف به شکلی افراطی مقدمه‌چینی کرده و بعد منتظر کوچک‌ترین دلیل برای کنسل شدن آن هستید.

درست زمانی که در یک قدمی رسیدن به اهداف خود هستید، دلیلی برای عقب نشینی یا استعفا پیدا می‌کنید.

دلیل ترس از موفقیت در افراد چیست؟

همانطور که در بخش‌های قبل نیز بارها اشاره کردیم، دلیل ترس از موفقیت ممکن است ریشه در استرس و اضطراب آدم‌ها داشته باشد. اما اگر بخواهیم کمی جزئی‌تر موضوع را بررسی کنیم، دلایل ایجاد ترس از موفقیت در افراد عبارت‌اند از:

درک نادست احساسات: هیجان خوشایند و اضطراب احساساتی هستند که تقریبا به یک شکل در انسان ایجاد می‌شوند. برای همین گاهی اوقات افراد احساسات هیجانی خود را به اشتباه تعبیر کرده و آن را به عنوان عصبی بودن یا اضطراب برداشت می‌کنند. این درک نادرست در نهایت باعث می‌شود تا افراد از موقعیت‌هایی که باعث ایجاد چنین احساساتی می‌شود، دوری کرده و به عبارتی درگیر ترس از موفقیت شوند!

تجارب ناخوشایند: گاهی اوقات افراد در گذشته کاری انجام داده‌اند؛ اما بعد از کسب موفقیت در آن بازخورد خوبی از دیگران دریافت نکرده‌اند. برای همین خاطره چندان خوبی از موفقیت نداشته و ممکن است از تکرار دوباره آن راه خودداری کنند.

ترس از واکنش: بعضی وقت‌ها آدم‌ها به دلیل عواقب اجتماعی درگیر ترس از موفقیت می‌شوند. مثلا خانم‌ها خیلی بیشتر ممکن است درگیر این ترس شوند. چون احتمال اینکه با واکنش منفی جامعه، اطرافیان، خانواده و… مواجه شوند، خیلی بیشتر است. دختر جوانی که برای اولین‌بار توانسته در رشته شمشیربازی مدال بیاورد، ممکن است بازخوردهای منفی بیشتری نسبت به یک پسر جوان دریافت کند. برای همین است که بعضی آدم‌ها به واکنش اجتماعی یا اقتصادی موفقیت خود فکر کرده و از آن می‌ترسند.

کمبود اعتمادبه‌نفس: طبق مطالعات انجام شده، معمولا افرادی که دچار کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس هستند، به دلیل عدم اعتماد به توانمندی‌ها، باورها و ارزش‌های خود، در مسیر دستیابی به اهدافشان دچار ترس از موفقیت می‌شوند.

اضطراب اجتماعی/ خجالت: اصولا افراد درونگرا، خجالتی یا آن‌هایی که دچار اضطراب اجتماعی هستند ممکن است از دستیابی به موفقیت بترسند؛ چون تمایلی ندارند تا در کانون توجه قرار بگیرند.

چطور با ترس از موفقیت مقابله کنیم؟

خب، حالا که با دلایل ایجاد ترس از موفقیت آشنا شدید؛ به نظرتان چطور می‌شود با آن مقابله کرد؟ اگر راه‌های کارساز و البته کلی مثل مراجعه به روانکاو و شرکت در جلسات تراپی را فاکتور بگیریم، هر کدام از موارد زیر می‌توانند به تنهایی راهکاری برای مقابله با این ترس باشد:

با استرس‌های خود مقابله کنید.

هرچه استرس و اضطراب کمتری در وجودتان باشد، احتمال اینکه درگیر ترس از موفقیت شوید نیز کمتر است. بنابراین بهتر است به دنبال راه‌هایی برای مدیریت استرس در خود بوده و آرامش درونتان را تا حد ممکن بیشتر کنید. راه‌های زیر به عنوان کاربردی‌ترین تکنیک‌های کنترل استرس شناخته می‌شوند:

مدیتیشن: انجام تمرینات مدیتیشن، تمرینات تنفسی و مراقبه ذهن و روح شما را تا حد خوبی آرام می‌کند.

آرام‌سازی: درگیری‌های ذهنی شما با چه چیزی آرام می‌شود؟ هر کاری لازم است را انجام دهید؛ مثل مطالعه کتاب، تماشای فیلم، حمام آب داغ و…

ورزش: انجام فعالیت‌های جسمانی به عنوان بخشی از روتین زندگی، ترشح هورمون‌های استرس‌زا را به حداقل خود می‌رساند.

گسترش ارتباطات: ارتباط خود با دوستان و آشنایان را گسترش داده و آن‌ها را به عنوان حامیان اصلی خود در کنارتان داشته باشید. روابط اجتماعی خود را بهبود بخشیده و مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنید.

باورهای منفی خود را شناسایی کرده و بعد با آن‌ها مقابله کنید.

افکار منفی، اضطراب‌ها و احساسات آزاردهنده خود را شناسایی کرده و آن‌ها را ریشه‌یابی کنید. شناسایی افکار و باورهای منفی می‌تواند یک استراتژی موثر جهت مقابله با ترس از موفقیت باشد. چون بعد از شناسایی دلیل بوجود آمدن آن افکار، توانایی مقابله و از بین بردنشان را هم پیدا خواهید کرد.

برای این کار می‌توانید از روش آیینه استفاده کنید. شب‌ها قبل از خواب مقابل یک آیینه بایستید و از خود بخاطر تمام فعالیت‌هایی که در طول روز انجام داده‌اید، قدردانی کنید. شاید انجام این کار در نگاه اول کمی عجیب باشد؛ اما مطئن باشید که باورها و افکار منفی را تا حد خوبی از شما دور خواهد کرد.

صبر و تحمل خود را افزایش دهید.

خب، راهکار بعدی این است که صبر، تحمل و طاقت خود را افزایش دهید. چون در این صورت وقتی احساسات ناخوشایندی مثل ناراحتی، پریشانی، اضطراب و… به سراغتان بیاید، توانایی کنترل و مدیریت آن را داشته و یاد می‌گیرد که آن احساسات را هم به عنوان بخشی از زندگی بپذیرید. بعد به مرور زمان خواهید دید که مقابله با ناراحتی‌ها و اتفاقات ناخوشایند برایتان آسان‌تر خواهد شد.

خود را در موفق‌ترین حالت ممکن تجسم کنید.

برای مقابله با ترس از موفقیت، هر روز چند دقیقه از وقت خود را به پر و بال دادن تصورات خود اختصاص دهید. موفقیت خود را در زمینه‌های مختلف تجسم کنید و سعی کنید تا حس خوبی نسبت به آن داشته باشید. طعم موفق شدن را تصور کرده و آن را به عنوان بخشی از زندگی واقعی خود بدانید. این کار به شما کمک می‌کند تا تصویر ذهنی شیرین‌تر و دوست داشتنی‌تری از موفقیت در ذهنتان داشته باشید.

در نهایت…

آدم‌هایی که زمینه کمالگرایی، اهمال کاری یا ترس از شکست را داشته باشند، ممکن است کم‌کم دچار ترس از موفقیت شوند. چون این مفاهیم خیلی به یکدیگر نزدیک بوده و به نوعی در هم تنیده شده‌اند. در واقع همه این افراد به طور مشترک درگیر یک نوع انفعال شده و از تلاش برای دستیابی به اهدافشان فرار می‌کنند؛ اما چیزی که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند، دلیل رفتارشان است.

ترس از موفقیت در افراد مختلف ممکن است خود را با احساس ناکافی بودن، باورهای منفی، خودکم‌بینی، فرار از انجام کار، اهمال کاری، ترک کردن محیط، کمبود انگیزه و… نشان دهد. اما چیزی که می‌تواند فرد را از این احساس دردناک نجات دهد این است که روی شخصیت خود کار کند. چون فردی که از اعتماد به نفس و عزت نفس بالایی برخوردار بوده و شخصیت کاملی داشته باشد، نه تنها از موفقیت نمی‌ترسد؛ بلکه به دنبال راهی برای دستیابی به اهداف و ارتقا جایگاه خود خواهد بود.