🔷مقاله انگیزشی🔷
شايد تا به حال با افرادي مواجه شده باشيد که وقتي صحبت از آزمون سراسري به ميان مي‌آيد، ناگهان دچار استرس و اضطراب مي‌شوند. بسياري از اين افراد، کساني هستند که مطالعه خوبي داشته‌اند و از آمادگي لازم براي آزمون سراسري نيز برخوردارند، اما خودشان هم علت اين موضوع را نمي‌دانند. اضطراب آزمون، نوعي خود اشتغالي ذهني است که خودکم‌انگاري و ترديد در مورد توانايي‌هاي فرد را با خود به همراه دارد و اغلب باعث ارزيابي منفي و عدم تمرکز حواس و واکنش‌هاي جسماني نامطلوب مي‌شود، و اين موضوع در نهايت باعث مي‌شود تا شما نتيجه واقعي زحمات و معلومات خود را نگيريد.
با اينکه سطحي از استرس براي انجام بعضي از کارها، از جمله امتحان دادن، طبيعي است، اما حتماً بايد به اين نکته توجه کنيد که آزمون سراسري هم آزموني مانند ديگر آزمون‌هاست و هيچ تفاوتي با بقيه آنها ندارد. بسياري از متقاضيان سال‌هاي گذشته، که آزمون سراسري را تجربه کرده‌اند، اين مطلب را تاييد مي‌کنند، و حتي برخي از آنان که دچار استرس بوده‌اند، اکنون با يادآوري اين موضوع و علت استرس خود، تعجب مي‌کنند. اگر از آن گروه متقاضياني هستيد که در زمان آمادگي براي آزمون سراسري، دچار استرس بوده‌ايد و احساس مي‌کنيد که ممکن است اين استرس در جلسه آزمون نيز به سراغتان بيايد، بايد از همين الان براي برطرف کردن اين مشکل تلاش کنيد و به مطالبي که در زير اشاره مي‌شود، هم در تست‌زني سرعتي خود در منزل، و نيز هنگام حضور در آزمون سراسري توجه داشته باشيد.
باز هم تکرار مي‌کنيم که آزمون سراسري هم آزموني همانند ساير آزمون‌هاي ديگر شماست و حتي ممکن است آسان‌تر از بعضي از آنها باشد؛ در ضمن، وجود اندکي اضطراب، ميزان يادگيري و دقت شما براي پاسخگويي به سؤالات را بيشتر مي‌کند. اضطراب هنگامي نگران‌کننده است که در عملکرد فرد تاثير منفي داشته باشد؛ البته مرز بين اضطراب طبيعي و غيرطبيعي را بايد شناسايي کرد و درصدد رفع آن برآمد. در زير به مسايل مهمي که باعث مي‌شود تا برخي از متقاضيان هنگام حضور در جلسه آزمون سراسري دچار استرس شوند، مي‌پردازيم:
مواجه شدن با چند سؤال دشوار
يکي از مهم‌ترين عوامل دستپاچگي متقاضيان در اين آزمون، وجود چند سؤال پي در پي مشکل در دفترچه سؤالات است؛ در چنين مواقعي، دانش‌آموزاني که بيشتر مطالعه کرده‌اند، بيشتر آسيب مي‌بينند؛ زيرا عده‌اي از آنان فکر مي‌کنند که آموخته‌ها و زحمات آنها کافي نبوده است و عده‌اي ديگر هم مي‌خواهند به تمام يا اکثر سؤال‌ها پاسخ صحيح دهند. بد نيست بدانيد حتي برخي از کساني که در بهترين و دشوارترين رشته‌هاي دانشگاهي قبول شده‌اند، در بعضي از درس‌ها نمره پايين‌تري در مقايسه با ديگر همکلاسي‌هاي خود به دست آورده‌اند؛ در چنين شرايطي، اگر ديديد که نمي‌توانيد به چند سؤال متوالي پاسخ دهيد، خود را نبازيد، و مطمين باشيد که اين مساله کاملاً اتفاقي است و هرگز به معناي عدم تسلط و توانايي شما در پاسخ دادن به ساير سؤالات نيست. هر آزمون، مجموعه‌اي از سؤالات آسان تا سخت است و کسي موفق‌تر است که به سؤالات آسان و متوسط پاسخ گويد؛ از طرفي به اندازه انرژي و زماني که صرف مطالعه يک درس کرده‌ايد، از خود توقع داشته باشيد و تصور نکنيد که بايد تمام مطالب يک درس يا يک بخش را به ياد داشته باشيد.
مطمين باشيد که ديگران هم وضع شما را دارند. اعتماد به نفس خود را حفظ کنيد و با خود بگوييد وقتي که اين سؤال‌ها براي من دشوار است، قطعاً براي ديگر متقاضيان هم دشوار است. گفتن چنين سخناني باعث مي‌شود تا بر اعصاب خود مسلط شويد و درست مانند يک شطرنج باز ماهر يا يک فرمانده نظامي، در سخت‌ترين شرايط تصميم بگيريد که چه کار کنيد و بدانيد که انجام بهترين کار در هر لحظه کدام است؛ پس تست‌هاي مشکل را که قادر به پاسخگويي آنها نيستيد، رها کنيد و بدون پريشاني و با قدرت، به پاسخگويي به بقيه سؤالات ادامه دهيد.
بي‌اعتمادي نسبت به خود، توانايي‌ها و قابليت‌هاي خود
يکي از مهم‌ترين عواملي که برخي از شما متقاضيان را در اين آزمون دچار استرس مي‌کند، بي‌اعتمادي نسبت به خود، توانايي‌ها و قابليت‌هاي خودتان است. اين مشکل ممکن است که در بيشتر کارها و مقاطع مهم زندگي، شما را از رسيدن به هدفتان باز دارد؛ پس اگر دچار چنين مشکلي هستيد، از همين امروز تلاش کنيد تا بدون توجه به نظر ديگران، به خود و توانايي‌هايتان ايمان بياوريد؛ اما اگر با وجود تلاش و کوشش قابل ملاحظه براي آمادگي در آزمون سراسري، احتمال مي‌دهيد که ممکن است هنگام برگزاري آزمون سراسري نيز دچار چنين احساسي شويد، فقط به اين فکر کنيد که شما تلاش زيادي براي آمادگي در اين آزمون کرده‌ايد و در تست زني‌هاي قبلي خود هم به خوبي از عهده امتحان برآمده‌ايد؛ پس آزمون سراسري نيز تفاوتي با آزمون‌هاي قبلي‌تان ندارد و شما باز هم موفق خواهيد شد. لحظه‌اي که اين احساس به سراغتان مي‌آيد، چشمانتان را ببنديد و به توانايي‌هايتان در لحظاتي فکر کنيد که کارهاي سختي انجام داده و تحسين همگان را برانگيخته‌ايد. هميشه به خاطر داشته باشيد که خدا با شماست و اجازه نمي‌دهد که زحمات شما از بين برود.
به ياد آوردن انتظارات و خواسته‌هاي ديگراناز شما
يکي از مشکلات مهمي که باعث استرس و اضطراب متقاضيان آزمون سراسري مي‌شود توقعاتي است که خانواده‌ها يا خود فرد، بدون سنجش توانايي و اطلاعات وي، از او دارند. همه خانواده‌ها، بدون اينکه به توانايي‌هاي فرزندانشان توجه کنند، دوست دارند که آنها در بهترين رشته‌ها و دانشگاه‌ها مشغول به تحصيل شوند. ابراز چنين احساسي به متقاضيان و داشتن چنين توقعي از آنان، باعث مي‌شود تا آنان با استرس بيشتري به آزمون سراسري نگاه کنند، و وقتي فکر کنند که نمي‌توانند چنين توقعاتي را برآورده کنند، دچار اضطراب شوند. اين تفکرات مي‌تواند در آزمون سراسري نيز سراغ بيشتر متقاضيان بيايد، اما نوع برخورد با اين موضوع است که متقاضيان آزمون سراسري را از يکديگر متمايز مي‌کند. اولاً هنگام برگزاري آزمون، افکار خود را مديريت کنيد و از رسوخ هر فکر اضافه‌اي به ذهن خود جلوگيري کنيد؛ با وجود اين، وقتي با چنين افکار مخربي در آزمون مواجه شديد، چند نفس عميق بکشيد و با خود بگوييد که من تمام تلاش خود را مي‌کنم تا به هدفي که دارم برسم و مطمينم که اين گونه خواهد شد؛ اما به اين موضوع نيز ايمان دارم که خداي بزرگ، براي من بهترين‌ها را مقدر کرده است و هر اتفاقي که بيفتد، به صلاح من و در مسير خوشبختي و شادکامي من است.
مطمين باشيد که اين سخنان، فقط حرف‌هايي براي دلگرمي دادن به شما نيست. چه بسا بارها با افرادي مواجه شده‌ايم که در رشته يا دانشگاهي که خود يا والدينشان به تحصيل در آنها علاقه‌مند بوده‌اند، پذيرفته نشده و بعدها متوجه شده‌اند که اين موضوع چقدر به نفع آنان بوده است.
نگاه کردن به خانه‌هاي سفيد پاسخنامه و آمارگيري از سؤالاتي که قادر به پاسخگويي آنها نبوده‌ايد
يکي از کارهاي اشتباهي که برخي از متقاضيان آزمون سراسري هنگام برگزاري اين آزمون انجام مي‌دهند، نگاه کردن به خانه‌هاي سفيد پاسخنامه و آمارگيري از سؤالاتي است که قادر به پاسخگويي آنها نبوده‌اند. اين موضوع باعث مي شود تا اگر شما به تعدادي از سؤالات پاسخ نداده‌ايد، دچار استرس شويد و نتوانيد به خوبي به بقيه سؤالات نيز پاسخ دهيد. هنگام پاسخگويي به سؤالات، بايد تنها هدفتان تمرکز و سعي‌تان نيز در استفاده از تمام آموخته‌هايتان باشد و اجازه ندهيد که افکار مخرب و منفي، با انرژي‌اي که از شما مي‌گيرند، مانع از نتيجه‌گيري مطلوبتان شوند؛ تا به نتيجه‌اي که شايسته ميزان مطالعات و سواد شماست، دست يابيد.
سعي کنيد که اصلاً پاسخنامه خود را (مگر براي تطبيق شماره سؤالات با جواب‌ها) بررسي نکنيد، و اگر اين موضوع اتفاق افتاد و شما به بعضي از سؤالات پاسخ نداده بوديد، اصلاً دچار پريشاني نشويد و خودتان را مطمين کنيد که بقيه متقاضيان هم ممکن است به اين‌گونه سؤالات پاسخ نداده باشند؛ پس اجازه ندهيد که افکار مخرب، تمرکز شما را به هم بزند و در شما اضطراب ايجاد کند؛ به علاوه، براي رفع اين مشکل، خود را از قبل براي پاسخ ندادن به بعضي از سؤالات، آماده کنيد.
نگاه کردن به ديگر متقاضيان حاضر در آزمون و مقايسه وضعيت خودتان با آنان
يکي ديگر از کارهايي که ممکن است برخي از شما متقاضيان عزيز انجام دهيد، نگاه کردن به ديگر افراد حاضر در آزمون و دقت در حالات آنها و مقايسه روحيه آنها با شرايط خودتان است. يکي از متقاضيان آزمون سراسري سال‌هاي قبل مي‌گفت: «هنگام برگزاري آزمون به داوطلبان اطرافم نگاه مي‌کردم و مي‌ديدم که با سرعت به تست‌ها پاسخ مي‌دهند؛ در حالي که به نظر من بعضي از سؤال‌ها سخت بود. به همين خاطر روحيه خودم را از دست دادم و احساس کردم که در مقايسه با آنها، من چيزي نمي‌دانم !»
سعي کنيد تا جايي که امکان دارد، به خاطر محدوديت وقت و جلوگيري از حواس‌پرتي، به اطرافتان توجه نکنيد. با اين حال، اگر چنين اتفاقي افتاد و حتي شما براي فکر کردن هم به اطراف خود خيره شديد، با ديدن سرعت تست‌زني ديگران، اصلاً دستپاچه نشويد؛ بلکه اين احتمال را بدهيد که پاسخ‌هاي آنان اشتباه باشد يا اينکه آنان در حال پاسخگويي به سؤالاتي هستند که شما هم جواب آنها را به خوبي مي‌دانيد.
براي کم شدن استرس و دستپاچگي هنگام برگزاري آزمون سراسري، به نکات زير توجه کنيد:
1- اگر از جمله افرادي هستيد که زياد دچار استرس مي‌شويد و احتمال مي‌دهيد که هنگام برگزاري آزمون سراسري نيز استرس شما باعث ايجاد مشکل برايتان شود، سعي کنيد که تمرينات آرام کردن خود را از هم اکنون شروع کنيد. يکي از راه‌هاي آرام کردن خودتان اين است که فضاي جلسه را تصويرسازي ذهني کنيد و اين‌گونه تصور کنيد که در جلسه امتحاني نشسته‌ايد و با سؤالاتي با درجات دشواري مختلف روبرو هستيد؛ بر اين اساس، ابتدا با کشيدن نفس‌هاي عميق (سه شماره دم همراه با سه شماره بازدم) و شل کردن عضلات بدن و در نظر گرفتن زمان لازم، شروع به پاسخ‌دهي کنيد. در صورتي که فردي نتوانست با انجام يکباره اين کار، بر اضطراب خود غلبه کند، بايد دوباره اين مراحل را تکرار کند، و آن‌قدر اين موضوع بايد تکرار شود که فرد در زمان پاسخ‌دهي به سؤالات، احساس راحتي داشته باشد.
2- يکي از راه‌هاي کاهش استرس، انجام تست‌زني سرعتي با شرايط آزمون سراسري در خانه است. اين موضوع به شما کمک مي‌کند تا خود را به گونه بسيار مطلوبي محک بزنيد و به توانايي‌هاي خودتان بيشتر اطمينان پيدا کنيد؛ البته فراموش نکنيد که به خاطر نزديک بودن به زمان برگزاري آزمون، پاسخگويي اشتباه به اين سؤالات نبايد باعث استرس مضاعف و نگراني شما شود، بلکه بايد سعي کنيد با آرامش براي رفع اشکالات خود در اين‌گونه از آزمون‌ها، خود را به خوبي براي آزمون سراسري آماده کنيد.
3- يک روش مؤثر براي برخورد با موقعيت‌هاي استرس آور، شمارش اعداد از يک تا ده است. انجام ايـن کار کمک مي‌کند تا از لحاظ فکري و رواني، از آن لحظه استرس آور دور شويد و ده ثـانـيه به شما وقت مي‌دهد تا از آن شرايط، خود را رها کنيد.
4- اگر دچار استرس شديد، براي مدت کوتاهي چشمانتان را ببنديد و چيزي را فشار دهيد. معمولاً فشردن چيزي با دسـت، بـاعـث کاهـش استرس و دغدغه خاطر مي‌شود. شما در زمان برگزاري آزمون مي‌توانيد با فشردن يک پاک‌کن، استرس خود را کمتر کنيد.
تنفس، به جز داشتن اثرات حيات بخش، مي‌تواند در آرام کردن شما نيز بسيار مؤثر باشد. هنگام بروز استرس مي‌توانيد چند نفس عميق بکشيد و خود را از لحاظ جسماني و رواني آرام کنيد. پس از چند تنفس عميق، قدم بعدي، داشتن مکالمه مثبت با خود است. مي‌توانيد به خود بگوييد: «من همه اين تست‌ها را در خانه به خوبي پاسخ مي‌دادم، و اگر دوباره برگردم و سؤالات را با آرامش بيشتري بخوانم، حتماً مي‌توانم جواب آنها را پيدا کنم.»
5- به تغذيه و خواب خود در روزهاي منتهي به آزمون سراسري، اهميت بيشتري دهيد. سعي کنيد که ساعات خواب خود را تنظيم نماييد و به اندازه کافي استراحت کنيد. هيچ چيز به اندازه يک خواب راحت، نمي‌تواند دانسته‌هاي شما را تثبيت کند. همچنين در روزهاي منتهي به آزمون سراسري، سعي کنيد تعداد دفعات صرف غذاي خود را افزايش دهيد؛ اما حجم غذايي را که مي‌خوريد، کاهش دهيد و از غذاهاي سبک و مقوّي استفاده کنيد. مصرف گياهان دارويي، مانند: گل گاو زبان، به ليمو و بابونه، مي‌تواند آرامش بيشتري به شما بدهد؛ پس، در صورت امکان، از اين گياهان همراه چاي خود استفاده کنيد.
در پايان باز هم تاکيد مي‌کنيم که آزمون سراسري، آزموني همانند ساير آزمون‌هاي امتحانات ديگر شماست؛ پس اصلاً و در هيچ مرحله‌اي از اين آزمون، دچار استرس و دستپاچگي نشويد. ضمناً به خودتان و تلاشتان اطمينان داشته باشيد و بدانيد که خدا با شماست. مثبت انديشي کنيد و به خود بقبولانيد که زندگي شما در بهترين مسير ممکن قرار گرفته است و آزمون سراسري، يکي از گذرگاه‌هاي اين مسير است.
در این وبلاگ مطالب مهم مشاوره‌ی تحصیلی، اخبار و اطلاعیه‌های کنکور سراسری، درباره‌ی بنیاد علمی و آموزشی شفیعی و استاد علیرضا شفیعی، مقالات تربیتی_تحصیلی_انگیزشی و روانشناسی، دل‌نوشته‌های مربوط به دانش‌آموزان بنیاد علمی و آموزشی شفیعی و کتاب‌های ارزنده معرفی و ارائه خواهد شد.